En başta Güneş vardı ve milyonlarca yıl boyunca tek kalmayı başardı; ta ki insanlar geceleri ışık üretmek için ateşin gücünden yararlanana kadar. Son birkaç yüzyıldır ise evleri, ofisleri ve dış mekanları aydınlatmak için elektrik enerjisi kullanılıyor. Tarihin öğrettiği gibi iyinin de her zaman iyisi var. Dolayısıyla iklim değişikliği, küresel ısınma ve fosil yakıtların zararları konusunda artan farkındalık nedeniyle solar aydınlatma sistemlerine olan talep giderek artıyor. Peki solar aydınlatma nedir ve avantajları nelerdir? Dünyanızı yenilenebilir enerjiyle yaşanabilir şekilde aydınlatmak için ihtiyacınız olan tüm bilgileri bu yazıda bulabilirsiniz.
Solar Aydınlatma Nedir, Nasıl Çalışır?
Solar aydınlatma, elektrik şebekesine ihtiyaç duymadan çalışabilen ışıklandırma sistemlerinin bütününü ifade ediyor. Tohumları 1954 yılında güneş ışığından elektrik enerjisi elde edilmesiyle atılan bu yeşil serüvenin kullanım alanları ise 80’li yıllardan sonra çeşitlenmeye başlıyor. Günümüzde birçok sokak, ev, balkon ve bahçe solar aydınlatma sistemleriyle ışıklandırılıyor.
Çoğu güneş enerjili solar aydınlatma sistemi aşağıdaki bileşenlerden oluşuyor:
- Güneş paneli
- Pil
- Şarj kontrolörü
- Lamba
Güneş enerjili solar aydınlatma sistemlerinin çalışma prensibi ise şu şekilde:
- Güneş panelindeki fotovoltaik hücreler güneşten gelen fotonları emer.
- Fotonlar silikon hücreler yardımıyla panel boyunca hareket ederek elektrik yükü oluşturur.
- Paneldeki elektrik yükü, dahili iletken kablolar vasıtasıyla pile aktarılır.
- Pilde depolanan enerji karanlık olduğunda ampulü aydınlatmak için kullanılır.
Solar Aydınlatma Türleri Nelerdir?
Solar aydınlatma bahçe, sokak ve diğer dış mekanların yanı sıra ev ve ofis gibi iç mekanlarda da kullanılabilen çeşitli çözümler sunuyor. Bunlar amaçlarına ve kullanım alanlarına göre üç tipe ayrılıyor:
- Solar Dış Mekan Aydınlatma Çeşitleri
Solar sokak ve bahçe aydınlatmaları her geçen gün popülaritesini artırıyor. Bu sistemler yalnızca verimli bir ışıklandırma sunmakla kalmayıp, hırsızlığa karşı caydırıcı bir rol de üstleniyor. Tam şarj ile 10 saat ve üzerinde çalışabilen güneş enerjili dış mekan aydınlatmaları aşağıdaki seçeneklerden oluşuyor:
- Solar LED Zinciri: Ağaçlar, çalılar veya balkonlarda genellikle dekoratif amaçlarla kullanılıyor.
- Solar Balkon Aydınlatma: Genellikle gömme spotlar şeklinde tasarlanan bu ışıklar adından da anlaşılacağı üzere balkon, veranda ve teraslarda canlı bir etki yaratmak için tercih ediliyor.
- Solar Spot Işıkları: Kapılarda, duvarlarda ve yüksek alanların odak noktalarında görsel zenginlik amacıyla kullanılan bu tür ışıklar güvenliğe de katkıda bulunuyor.
- Solar Direk Işıkları: Direk ışıkları bahçe çitlerinde ve yol kenarlarında estetik manzaralar oluşturmak için tercih ediliyor.
- Solar Projektör: Son derece yaygın bir kullanım alanına sahip olan solar projektörler güçlü aydınlatmasıyla evlerin çevresinde, arka bahçelerde, otoparklarda, araba yollarında ve genel olarak elektriğin olmadığı yerlerde fonksiyonel bir kolaylık sağlıyor.
- Solar Bahçe Feneri: Güneş enerjili fenerler kompakt ve taşınabilir tasarımlarıyla kampların vazgeçilmezi olarak öne çıkıyor.
- Solar Çim Işıkları: Çim ışıkları genellikle zemine çakılan küçük kazıklar şeklinde tasarlansa da farklılık arayanlar için çeşitli seçenekler sunmayı da ihmal etmiyor.
- Solar Sokak Aydınlatması: Güneş enerjili lambalar sokakları, kaldırımları ve otoparkları ucuz bir şekilde aydınlatırken; yaya ve sürücülerin güvenliğini de en üst düzeye taşıyor. Bunlar genellikle direğe bağlı küçük bir güneş paneli ve LED armatürlerden oluşuyor.
- Solar Flaşörler: Yol çalışmalarında, şantiyelerde ve giriş-çıkış noktalarında ikaz lambası olarak kullanılan solar flaşörlerin trafik levhası şeklinde tasarlanmış versiyonları da bulunuyor.
- Solar İç Mekan Aydınlatma Çeşitleri
Solar iç mekan tasarımları güneş ışığına kolay erişim sağlayamadıkları için kendi içinde birçok sınıfa ayrılıyor. Bazı küçük ve taşınabilir ürünler dahili panellerle güneşte bırakılarak şarj edilirken, daha gelişmiş sistemlerin güneş panelleri çatıya veya bol güneş alan diğer noktalara konumlandırılıyor.
- Solar Masa Lambası: Estetik görünümleriyle dikkat çeken güneş enerjili masa lambaları herhangi bir kablo gerektirmediği için kolayca kurulup taşınabiliyor.
- Solar Aydınlatma Seti: İç mekan aydınlatması için kullanılan solar setlerinde güneş paneli, solar akü ve birkaç lamba bulunuyor. Kurulum gerektiren bu setler gündüz depolanan enerjiyi akşam saatlerinde kullanılabilir hale getiriyor.
- Solar Güvenlik Işıkları
Güvenlik amacıyla kullanılan sensörlü solar aydınlatmalar hem kentte hem de kırsalda en popüler seçeneklerin başında geliyor. Ev girişinde, bahçede, garajda veya araba yollarında tercih edilen güvenlik ışıklarında yerleşik hareket sensörleri bulunuyor. Biri kapsama alanına girdiğinde fotoseller bunu algılayarak ışıkların otomatik olarak açılmasını sağlıyor.
Solar Aydınlatma Sistemi Kullanmanın Avantajları
Dilediğiniz yeri kablo tesisatına gerek duymadan kolayca aydınlatmak için güneş enerjili ışıkları kullanabilirsiniz. Solar aydınlatmaların sunduğu diğer avantajlar ise şu şekilde:
- Çevre dostudur.
Solar aydınlatmalar yenilenebilir güneş enerjisi kaynağından beslendiği için çevre dostu bir verimlilik sunuyor. Özellikle endüstriyel amaçlı kullanımlarda günlük karbon ayak izinin azaltılmasında önemli rol oynuyor. Özetle, solar aydınlatma sistemleri gezegendeki doğal kullanımından kaynaklanan sorunları azaltmaya yardımcı oluyor.
- Elektrik tüketimini azaltarak maliyetini karşılar.
Geleneksel aydınlatma çözümleriyle kıyaslandığında, solar sistemlerin başlangıç maliyeti diğerlerinden daha fazla oluyor. Ancak uzun vadede solar ışıklar yatırımının karşılığını vermekle kalmayıp, elektrik faturalarından önemli ölçüde tasarruf edilmesini sağlıyor.
- Bakımı kolaydır.
Devasa güneş panelleri ve rüzgar türbinleri optimum performans için kapsamlı bakım gerektirmesine rağmen solar aydınlatmalarda bu işlemler daha basit şekilde gerçekleşiyor. Kabloları değiştirme veya elektrik kesintisi gibi sorunlarla uğraşma derdi olmadığı için arada bir kontrol etmek yeterli oluyor.
- Tasarım yelpazesi geniştir.
Solar LED bahçe aydınlatma ve sokak lambası çeşitleri arasında birbirinden farklı tasarımlar bulunuyor. Bazıları belirli amaçlar için özel olarak tasarlanan solar sistemler renk, şekil ve boyut anlamında zengin alternatifler sunuyor. Bu sayede ihtiyaçlarınıza ve beklentilerinize en uygun seçeneği kolayca bulabilirsiniz.
- Sınırsız enerji kaynağına sahiptir.
Yaklaşık 4,6 milyar yıldır Dünya’nın yegane ışık kaynağı olan güneş, bilim insanlarına göre 10 milyar yıl daha yaşayacak. Dolayısıyla asla tükenmeyen güneş enerjisi solar sistemlere vazgeçilmez bir özellik kazandırıyor. Tabii kasvetli ve bulutlu kış günlerinde beklentileri biraz düşürmekte fayda var.
- Güvenlidir.
Şiddetli fırtınaların olduğu bir bölgede yaşıyorsanız, sürekli tekrarlayan elektrik kesintileri karanlıkta kalmanıza neden olabilir. Mum ve kandiller geçici olarak çözüm sağlasa da yangın tehlikesi oluşturuyor. Kalıcı bir yol arıyorsanız, solar aydınlatmalar umutsuz zamanlarda en güvenli seçenek olarak öne çıkıyor.
- Kurulumu kolaydır.
Konvansiyonel aydınlatma çözümleri, yağışlı hava koşullarında tehlike riski oluşturan kablo yığınları ve çeşitli tesisat gereksinimleriyle birlikte geliyor. Solar dış mekan aydınlatma panellerinde kullanılan silikon plakalar yalıtımlı plastiklerle kaplandığı için bu konuda endişelenmenize gerek yok. Üstelik kurulum için elektrik tesisatı da gerekmiyor.
Güneş Enerjili Solar Aydınlatma Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Solar bahçe aydınlatma tavsiyeleri ararken ne işe yaradığını bilmediğiniz özelliklere sahip birbirinden farklı tasarımlarla karşılaşabilirsiniz. İhtiyacınıza en uygun seçimi yapmak için solar aydınlatma seçerken dikkat etmeniz gerekenler şu şekilde:
- Güneş Paneli Tipi ve Verimliliği
Solar dış mekan aydınlatmalarında enerji üretiminden sorumlu küçük güneş panelleri bulunuyor. Sistem içinde dahili veya harici olarak yer alan paneller üç tipe ayrılıyor:
- Monokristal panel: Hücre verimliliği ve ışığı enerjiye dönüştürme oranı söz konusu olduğunda, monokristal paneller en iyisi olarak biliniyor. Tek kristalli saf silikon hücrelerden oluşan bu paneller daha maliyetli olmasına rağmen %15 ile %21 arasında değişen bir verimlilik sunuyor.
- Polikristal panel: Tek bir fotovoltaik hücrede çeşitli silikon kristallerine sahip olan polikristal paneller %8 ila %16 arasında nispeten düşük bir verimlilik sağlıyor. Ekonomik ve ısıya karşı duyarlı olması nedeniyle tercih edilen bu tip paneller aynı zamanda dayanıklı bir yapı gösteriyor.
- Flexible panel: İnce film güneş paneli olarak da bilinen flexible paneller, güneş ışığını ortalama %10 verimlilikle dönüştürüyor. Bu oran bazı durumlarda daha da düşük olmasına rağmen flexible tasarımlar taşınabilir, esnek, hafif ve düşük maliyetli bir seçenek olarak diğerlerinden ayrılıyor.
- Aydınlatma Teknolojisi
Solar sokak lambalarında HID ve LED olmak üzere iki standart aydınlatma teknolojisi kullanılıyor.
- HID (High-Intensity Discharge): Yüksek yoğunluklu deşarj lambalar brülör, ampul ve gazdan oluşuyor. Parlaklık miktarı çok güçlü olmasına rağmen çok fazla enerji tüketiyor. Bununla birlikte daha çabuk yıpranıp birkaç yıllık kullanımdan sonra değişim gerektiriyor. Bu nedenle dayanıklı ve verimli bir solar sokak aydınlatma sistemi için HID yerine LED lambalara yönelmelisiniz.
- LED (Light Emitting Diode): Işık yayan diyot lambalar küçük mikroçipler kullanarak parlak ışıkları en verimli şekilde üretiyor. Zamanla kararma problemi meydana gelse de solar LED bahçe aydınlatma lambalarında bu hemen gerçekleşmiyor. Bu nedenle değiştirmeye gerek duymadan uzun yıllar boyunca kullanabilirsiniz.
- Pil Türü ve Kapasitesi
Solar aydınlatma çözümlerinde genellikle dört farklı pil teknolojisi kullanılıyor: Lityum iyon, nikel metal hidrit (NiMH), kurşun asit ve nikel kadmiyum (NiCad). Uzun ömürlü ışıklar arıyorsanız, daha uzun süre çalışabilen yüksek kapasiteli lityum iyonları tercih etmenizde yarar var. Bununla birlikte kurşun asitler de güçlü bir ışık üretimi sağlıyor.
- Liytum iyon piller: 500-1000 şarj döngüsü, 2-4 saat şarj süresi ve ortalama %10 kendi kendine deşarj
- Nikel kadmiyum piller (NiCAD): 1500’e kadar şarj döngüsü, 1 saat şarj süresi ve ortalama %20 kendi kendine
- Nikel metal hidrit piller (NiMH): 300-500 şarj döngüsü, 2-4 saat şarj süresi ve ortalama %30 kendi kendine deşarj
Pil tipinin yanı sıra pil kapasitesini de dikkate almalısınız. Pillerde depolanabilen enerji miktarları miliamper-saat (mAh) değeriyle ifade ediliyor. Çok daha uzun süre dayanabileceği için mAh değeri yüksek bir modeli seçmek gerekiyor, ancak performans süresinin voltaj değerlerine bağlı olduğunu da unutmamalısınız.
Benzer boyutlardaki pil türleri ve kapasiteleri genellikle şu şekilde oluyor:
- Kurşun asit piller: 4000 mAh ila 6000 mAh
- Lityum iyon piller: 2000 mAh ila 6000 mAh
- NiMH piller: 2000 mAh
- NiCad piller: 600 mAh
- Kapsama Açısı, Uzunluğu ve Lümen Değeri
Aydınlatma sistemlerinde ışık verimliliği watt başına düşen lümen değeri hesaplanarak elde ediliyor. Bu açıdan yüksek ışık yoğunluğuna ihtiyacınız varsa akkor veya floresan lambaların yerine LED lambaları tercih etmelisiniz. Örneğin, floresan lambalar watt başına 50-60 lümen potansiyeline sahipken, akkor lambalar yalnızca 12-24 lümen üretebiliyor. LED ışıklar söz konusu olduğunda ise watt başına lümen değeri 100 ila 200 arasında değişen birçok alternatif bulunuyor.
- Güneş Paneli Boyutu ve Watt Değerleri
Bilindiği üzere güneşten gelen fotonlar elektrik enerjisine dönüştürülmeden önce güneş paneli tarafından toplanıyor. Bu nedenle solar aydınlatma sistemi kullanırken güneş panelinin boyutlarını bilmek gerekiyor. Evet, boyut önemli fakat güneş panelinin büyük olması daha güçlü olduğu anlamına gelmiyor. Nitekim üretim maliyetlerinden kaçınmak isteyen bazı firmalar düşük kaliteli solar çipler kullanabiliyor.
Boyut olarak fiziksel açıdan en uyumlu seçeneklere yönelmeli ve güç konusunda watt değerlerini referans almalısınız. Watt değeri solar aydınlatma sistemlerinin enerji üretme kapasitesini ifade ediyor. Örneğin, 10W kapasiteli bir güneş paneli saatte 10W elektrik üretebilir. Birkaç yüz lümen ışık üreten lambalar 1W ila 5W güneş panelleriyle çalışabiliyor ancak daha güçlü LED lambalar 10W’tan daha fazla güce gereksinim duyuyor.
- Dayanıklılık ve Hava Koşullarına Karşı Koruma
İster solar balkon aydınlatma ister bahçe ışıkları olsun, dış mekan sistemlerinde uzun ömürlü bir kullanım için çeşitli faktörlere dikkat etmek gerekiyor. Bunun için paslanmaz çelik, ABS plastik ve dökme alüminyum gibi yüksek mukavemetli seçenekleri değerlendirebilirsiniz. Buna ek olarak solar aydınlatma sistemlerinin suya ve hava koşullarına dayanıklı olup olmadığı da önem taşıyor.
Solar enerji sistemleri uluslararası bir koruma standardı olan IP (Ingress Protection) derecelendirmesini kullanıyor.
- IPX0: Su koruması yok
- IPX1: Damlayan su
- IPX2: Dikey olarak damlayan su
- IPX3: 60°’ye kadar spreyler
- IPX4: Sıçrayan su (Herhangi bir yöne)
- IPX5: Su jetleri
- IPX6: Güçlü su jetleri
- IPX7: 1 metreye kadar su derinliği
- IPX8: 1 metreden fazla su derinliği
Solar Aydınlatma Sektöründe Öne Çıkan Markalar
- Cata
Aydınlatma ürünlerinde köklü bir marka olan Cata yenilenebilir enerjiden faydalanmak isteyenlere geniş bir solar aydınlatma koleksiyonu sunuyor. Markanın solar bahçe armatürleri, aplikleri, projektörleri ve sokak lambaları tasarımlarının yanı sıra kapasite ve teknoloji olarak da farklı seçeneklerden oluşuyor.
- Lexron
Yenilenebilir enerji sistemlerinde yerli bir marka olan Lexron, solar koleksiyonunda her ihtiyaca uygun çeşitli tasarımlar sunuyor. Verimli ve dayanıklı ürünleriyle öne çıkan marka sokak, bahçe, ağaç, zemin ve havuzda kullanılmak üzere çeşitli solar aydınlatma seti ve projektörler geliştiriyor.
- Helios
Helios yenilenebilir enerjiyi akıllı teknolojilerle kullanmak isteyenler için sensörlü solar aydınlatma sistemleri sunuyor. Kısa şarj süreleriyle uzun süre çalışabilen bu verimli tasarımlar aynı zamanda beyaz ve gün ışığı gibi farklı ışık alternatifleriyle öne çıkıyor. Markanın özellikle peyzaj amaçlı bahçe ve çim aydınlatmaları çok tercih ediliyor.
- Mexxsun
Mexxsun gelişmiş güneş panelleri ve inverter sistemleriyle yenilenebilir enerjide uzman bir marka olarak hem iç hem de dış mekanda kullanılabilen solar LED aydınlatma çözümleri üretiyor. Markanın ürün yelpazesinde direk üstü armatürlerden zemin ışıklarına kadar birçok seçenek bulunuyor.
- Forlife
Forlife elektrik şebekesinden bağımsız solar aydınlatma seti ürünleriyle uzun ömürlü ve verimli bir performans sunuyor. Kısa şarj süreleriyle birlikte yüksek lümen değerleri ve çalışma performansıyla öne çıkan bu solar sistemler kendi sınıfının en dayanıklı seçenekleri arasında yer alıyor.
Kısacası, yenilenebilir enerji kaynakları hem bireylerin hem de tüm insanlığın yaşamına dokunmaya devam ediyor. Dilediğiniz yeri en az zahmetle ve herhangi bir elektrik tüketimi yapmadan aydınlatmak için solar sistemlere geçebilirsiniz. Ayrıca çevre dostu teknolojiler sayesinde karbon ayak izinizi azaltarak gezegene karşı sorumluluğunuzu da yerine getirebilirsiniz.