Büyürken anne babanızın her gece yatmadan önce bir bardak içirdiği, çıtır çıtır bir kurabiyenin yanında keyifle eşlik eden sütün en eski içeceklerden biri olduğuna şüphe yok. Ancak tüketilen süt türleri son birkaç yılda büyük ölçüde değişti.
Artık sadece inek sütü değil; hemen hemen her şey süte dönüştürülebiliyor. Daha fazla insan hayvansal ürün tüketimini azalttığı bir yaşam tarzı seçtikçe, bitkisel sütler daha da popüler hale geliyor. Fıstıktan Hindistan cevizine kadar çeşitli bitkilerden elde edilen bitkisel sütler laktoz intoleransı ya da süt alerjisi olan, vegan beslenme biçimini benimseyen veya inek ya da keçi sütünün tadını sevmeyenler için hayat kurtarıcı etkiye sahip.
Hayvansal kaynaklı süt yerine bitkisel süt kullanmaya başlamak istiyor; ancak ne olduğunu tam olarak bilmiyorsanız bitkisel süt çeşitleri hakkında bolca detay içeren bu yazımıza başvurabilirsiniz.
Bitkisel Süt Nedir?
Geleneksel inek sütünün yerini alan ve genellikle bitki bazlı olan süt türlerine bitkisel süt deniyor.
Bitkisel sütler, aynı adı paylaşsa da, inek sütünden oldukça farklı. Bu sütler temel olarak fıstık, tahıl, bakliyat veya Hindistan cevizi gibi malzemelerden elde ediliyor.
Vejetaryen ve vegan yaşam tarzlarına da rahatlıkla uyum sağlayabilen bitkisel sütler; yağ, peynir, yoğurt ve dondurma başta olmak üzere pek çok ürünün inek sütü kullanılmayan alternatiflerinin yapımında kullanılabiliyor.
Bitkisel Süt Çeşitleri
Bitkisel süt tüketimi bazıları için zorunlu bir seçim haline gelirken, bazıları içinse farklı bir yaşam tarzına dahil edilen bir alternatif. Nedeni ne olursa olsun, sabah kahvenizi yaparken ya da mısır gevreği hazırlarken kullanabileceğiniz farklı bitkisel sütler mevcut. İşte tercih edebileceğiniz bitkisel süt çeşitleri:
- Soya Sütü
Soya fasülyesinden yapılan ve inek sütüne kıyasla daha yumuşak ve kremsi bir tada sahip soya sütü, en popüler bitkisel süt çeşitlerinden biri. Yüksek besin değerlerine sahip olan soya sütünü kahvenizde ya da yemeklerinizde kullanabilirsiniz.
- Badem Sütü
Öğütülmüş badem ve sudan yapılan badem sütü, en çok tercih edilen bir diğer seçenek. İnce bir dokuya ve düşük kaloriye sahip olması nedeniyle çay ve kahve tüketimi sırasında sıklıkla tercih ediliyor. Bunun yanı sıra smoothieler ve unlu mamullerin içeriğinde de rahatlıkla kullanılabiliyor.
- Yulaf Sütü
Yulaf ve su karışımından yapılan bu süt, doğal olarak tatlı bir tada sahip. Bu da yulaf sütünü özellikle latteler ve tatlılarda kullanmak için harika bir alternatif olarak öne çıkarıyor. İnek sütü kullanarak yaptığınız her şeyi yulaf sütüyle değiştirebilirsiniz.
- Hindistan Cevizi Sütü
Hindistan cevizinin beyaz ve etli kısmının öğütülerek su ile karıştırılması sonucu Hindistan cevizi sütü ortaya çıkıyor. Tatlı ve kremsi dokuya sahip bu süt, bitkisel sütler arasında en düşük protein ve karbonhidrat oranına sahip.
- Kaju Sütü
Kaju sütü genellikle kaju fıstığı ya da kaju yağının su ile karıştırılmasıyla elde ediliyor. Hafif dokusu ve tatlı aroması sayesinde krema olarak rahatça kullanabilirsiniz.
- Pirinç Sütü
Pirinç sütü glüten, soya veya fıstık alerjisi ya da intoleransı olanlar için güvenli bir alternatif. Alerjen içermeyen bir bitkisel süt arıyorsanız, öğütülmüş beyaz ya da kahverengi pirinçten elde edilen pirinç sütünü tercih edebilirsiniz. Hafif sulu bir kıvama sahip olan pirinç sütü tek başına ya da içeceklerinize katarak da tüketebilirsiniz.
- Bezelye Sütü
Bezelye denince yeşil bir süt hayal ettiniz değil mi? Yeşil olmasa da sarı bezelyeden elde edilen bezelye sütü, inek sütüne benzer bir tat ve kıvama sahip. Diğer bitkisel sütler gibi gluten ve laktoz içermiyor. Aynı zamanda lif bakımından zengin ve doymuş yağ oranı oldukça düşük.
- Kinoa Sütü
Kinoa protein kaynağı ve doyurucu bir tahıl türü. Hal böyle olunca kinoa sütü de bitkisel sütler arasında besleyici bir seçenek olarak öne çıkıyor. Temel aminoasitleri içermesinin yanı sıra lif, magnezyum ve çinko gibi önemli minerallerle de dolu. Hafif tatlı ve cevizimsi aromaya sahip. Özellikle tahıl gevreği ya da yulaf lapasında kullanılıyor.
Bitkisel Süt Faydaları
İnek sütüne kıyasla bitkisel sütler genellikle daha az kaloriye, daha az şekere ve daha az yağa sahip. Bu nedenden dolayı vegan beslenme biçimini benimsemiş, laktoz intoleransı ya da süte alerjisi olan veya şeker alımını sınırlayan herkes için ideal.
Bitkisel sütlerin kalsiyum oranı hayvansal sütlere göre daha yüksek. Evet, yanlış okumadınız. Bitkisel sütler, inek sütünden yüzde 50 daha fazla kalsiyum sağlıyor. Aynı zamanda lif ve protein açısından da oldukça zengin.
Bitki bazlı sütlerin sindirimi, herhangi bir hayvansal süte göre çok daha kolay.
En önemlisi ise tamamen doğaya ve çevreye saygılı. Bitkisel süt üretiminde hiçbir canlıya zarar verilmemesinin yanı sıra üretim sürecindeki su tüketimi de daha az.
Evde Bitkisel Süt Yapımı
Bitkisel süt artık hemen hemen her yerde bulunabiliyor. Fakat evde kendi bitkisel sütünüzü de kolaylıkla yapabilirsiniz.
Peki bitkisel süt nasıl yapılır? Evde süt yapmak için ihtiyacınız olan şeyler blender, ince bir bez ve seçtiğiniz malzeme. Sütünüzün daha kremsi ve yoğun olmasını istiyorsanız temel malzemenizi, daha sıvı olmasını isterseniz su miktarını artırabilirsiniz.
İşte evde kolayca yapabileceğiniz bitkisel süt tarifleri:
- Badem Sütü Yapımı
Evde badem sütü yapmak aslında reçel ya da ekmek yapmak kadar kolay. Tamamen doğal olması da cabası. İhtiyacınız olan malzemelerse badem ve su.
- Bademleri bir gece soğuk suda bekletin.
- Süzün. Beklettiğiniz suyu blendera boşaltın.
- Dilerseniz tuz ya da vanilya ekleyerek damak zevkinize göre tatlandırabilirsiniz.
- Karışımı 1-2 dakika karıştırdıktan sonra ince bir bez, tülbent ya da ince gözenekli bir elek yardımıyla sıkarak süzün.
- Badem sütünüz hazır.
- Pirinç sütü yapımı
Yalnızca iki malzemeyle yapabileceğiniz bu süt hem düşük maliyetli hem de alerjen ve laktoz içermiyor. Pirinç sütü yapmak için basmati pirinç kullanabilirsiniz.
- Bir fincan pirinci yıkayıp pişirin.
- Pirinci blender kabına alarak üzerine su ekleyin. İstediğiniz kıvamı elde edene dek karıştırmaya devam edin.
- Kremsi bir yapı istiyorsanız daha fazla karıştırabilirsiniz. Daha sıvı bir süt istiyorsanız karışımı tülbent ya da elek yardımıyla süzebilirsiniz.
- Yulaf sütü yapımı
Yulaf sütü hem bütçe dostu hem de oldukça kolay yapılıyor. Sütünüzü hazırladıktan sonra kalan yulafı kahvaltıda ya da smoothieye ekleyerek tüketebilirsiniz.
- Yulaf sütü yapmak için blendera yulaf ezmesi ve su ekleyerek 40 saniye boyunca karıştırın.
- Karışımı bir bez ya da elek yardımıyla süzün.
- İşte bu kadar basit!
Geleneksel sütten vazgeçme nedeniniz ne olursa olsun, aynı derecede lezzetli, çok yönlü ve besleyici olan bir şeyle kolayca değiştirmek mümkün. Beslenme düzeninize bitkisel sütü eklerken ihtiyaçlarınızı göz önünde bulundurmanız yeterli. Kahve kremanızı değiştirmek istiyorsanız yulaf, soya veya kaju sütünü deneyebilirsiniz. Tahıl gevrekleri için soya veya badem sütü iyi bir alternatif. İnek sütünün tadına benzer bir tat arıyorsanız, bezelye sütünü tercih edebilirsiniz.