Bilardo Kuralları, Terimleri & Malzemeleri

Bilardo, Avrupa’daki en popüler 5 spordan biridir. Ülkemizde de bilardoyu deneyimlememiş ya da en azından duymamış kimse yoktur herhalde. Peki, bilardo oynamak, bilardo terimleri ve bilardo kuralları ile ilgili yeterince bilgiye sahip miyiz? Merak etmeyin! Bu yazıyı okuyarak, konusu geçtiğinde birkaç cümle sunabilecek kadar bilardoya ve kurallarına hakim olabileceksiniz. O zaman bu haftaki yazımıza bilardo kuralları nelermiş, onları öğrenerek başlayalım.

Bilardo Çeşitleri ve Bilardo Kuralları 

Her branşta olduğu gibi bilardoda da birtakım bilardo kuralları var tabiî ki… Dilerseniz önce biraz bu kuralları ve faulleri inceleyelim.  Bilardoda açı hesabı ve hız ayarlama unsurları oldukça temeldir. Ayrıca bilardo oynamak için kapalı bir alan gereklidir. Bilardonun cepli (delikli) ve cepsiz (deliksiz) diye ayrılan iki temel grubu vardır. 8-Top(Amerikan) Bilardosu ve Snooker cepli bilardoya örnektir.  3-Top (Karambol) ise cepsiz bilardo olarak geçer. Haliyle bu farklı bilardoların kendine özgü kuralları bulunmaktadır.

8-Top (Amerikan) Bilardosu

Bilardo kuralları bilardo çeşitlerine göre farklılık göstermektedir. Amerikan bilardosunda 1-7 arasında numaralandırılmış yedi düz top, 9-15 arasında numaralandırılmış 7 çizgili top, 8 numaralı siyah bir top ve vuruş için gerekli olan beyaz bir top vardır. Toplamda 16 topla oyuna başlanır. Oyundaki amaç; iki gruptan birini tamamlayıp siyah topu en son topun girdiği cep’e ya da oyuncunun değiştirmemek şartıyla deklare edeceği cep’e girmesi olarak anlatılabilir.

Amerikan bilardasu oynarken yapılmaması gerekenler:

• Beyaz topu ceplere sokmamak,
• Toplardan birinin masadan çıkması,
• Karşı grubun topunu cep’e sokmak,
• Beyaz topun ilk önce diğer gruptan topa ya da siyah topa değmesi veya hiçbir topa değmeden gitmesi
• İstekanın beyaz topa iki kere değmesi ya da beyaz top haricinde bir topa değmesi
• Oyuncunun eli, kıyafeti veya herhangi aletin toplara değmesi gibi şeyler yapmak faul sebebidir.

Snooker Bilardo

Kuralları çok bilinmediğinden Türkiye’de yaygın olmayan bir bilardo çeşididir. Renkli toplar sonradan keşfedildi. Bunlar sarı top (2 puan), yeşil top (3 puan), kahverengi top (4 puan), mavi top (5 puan), pembe top (6 puan) ve son olarak da siyah top (7 puan)’tur. Bunların yanında 15 tane kırmızı top vardır ve bu toplar 1 puan  olarak sayılır. Ancak kırmızı toplar en baştan beri vardır. Bir de yine bir tane beyaz top vardır. Yani toplam olarak 22 top vardır.

3-Top (Karambol) Bilardo

Bu bilardo, gördüğümüz iki bilardo çeşidinden farklı olarak cepsiz bilardo olarak geçmektedir. Bu oyunda bir bitiş sayısı belirlenir ve bu sayıya ulaşan kazanan olur. Bu iki oyunda da bir beyaz top, bir sarı top ve bir de kırmızı top vardır. Oyunun amacı kendi topunu rakibin iki topuna değdirmektir. Bu oyunun en iyi temsilcilerinden biri de ülkemizden Semih Saygıner’dir

Bilardo Terimleri Nelerdir?

LİMAJ (LIMAGE): Vuruş topuna vurulacak nokta belirlendikten sonra atışa hazırlanırken hedefe odaklanma amaçlı istekanın hareket ettirilerek atışın bir nevi canlandırılması yapılır. Bu canlandırma hareketlerinin bütününe limaj denir.

KLEPS: Vuruş topunun yatay ekseninin aşağı noktalarına yapılan ve vuruş topunun hedef topuna çarptıktan sonra geri gelmesini sağlayan vuruşa denir.

STİCK (UZATMA): Bilardo masasının boyutları sebebiyle bazı atışlarda uygun pozisyon alamadığımız durumlarda köprü kurduğumuz elimiz yerine kullanılan araçtır.

JUMP ATIŞI: Vuruş topuna 45 derece veya daha dik bir açıyla belirli bir teknikle ve (genelde) özel bir istekayla vurularak engel teşkil eden top veya top gruplarının üzerinden zıplatılarak yapılan vuruştur.

FALSO (TERS-DÜZ): Topun dikey eksenin sağına ya da soluna yapılan vuruşlara falsolu vuruşlar denir. Bu vuruşlarda topun saat yönünde ya da ters yönde dönerek ilerlemesi sağlanır.

PİKE: İstekanın vuruş açısını mase vuruşlardaki açılardan daha dik açılar kullanarak, topun daha fazla kavis almasının, yönünün daha fazla değişmesinin sağlandığı vuruşlardır. Genelde birçok pike vuruşu zorluk derecesi fazla olduğu için artistik vuruş sınıfına girer.

MASE: İstekayı normal vuruş açısını artırarak arkasını yukarı kaldırıp vuruş topunun duruma göre sağ veya sol tarafına doğru yapılan etkili vuruşlara denir. Böylece top gideceği noktaya kavis alarak ilerler.

BANT ATIŞI (ASO ATIŞI): Oyuna başlamadan önce açılışı kimin yapacağını belirleyen atışa verilen addır. Bant atışını kazanan taraf, oyuna kimin başlayacağına karar verir.

SAFE (BOŞ ATIŞ): Genel olarak oyunda rakibe kolay atış (sote) bırakmamak amacıyla yapılan atışlara verilen addır. Bunun yanında 8 topta bu adla anılan özel bir kural atışı da vardır.

TEK İSTEKA: Bu tabir kendisine sıra geldikten sonra oyuncunun rakip oyuncuya sırayı verene kadar elde ettiği başarılı atışları ya da setleri belirtmek için kullanılan bir ifadedir.

BRİKOL: Vuruş topunun hedef topa ulaşmadan önce banta çarptırılması ile yapılan atışların genel adıdır.

 

SOTE (SOTA): Bilardoda sıradaki atışla ilgili kullanılan göreceli bir terimdir. Atışı yapacak sıradaki oyuncuya göre kolay olan pozisyonlara verilen addır.

SOMAKİ (TEBEŞİR): Vuruş yapılmadan önce vuruş topu ile istekanın ucunun temas süresini arttırarak çıtlama denilen olayı engellemek için sürülen özel bir bileşimden yapılan malzemedir.

İSTEKA (ISTAKA): Bilardoda vuruş topu diye tabir ettiğimiz topa nizami olarak vurabilmemiz için kullandığımız, genelde ahşaptan yapılmış olan sopadır. 3 top ve Amerikan bilardo (pool) disiplinlerinde farklı versiyonları bulunan isteka çeşitlerini malzemeler bölümünde daha ayrınltılı bir şekilde inceleyebilirsiniz.

VURUŞ TOPU: İsteka aracılığıyla kurallar dahilinde vurabileceğiniz toptur. Cepli bilardo disiplinlerinde (pool, snooker) vuruş topu her oyuncu için aynı olmakla beraber, örneğin 3 top disiplininde vuruş topu bir oyuncu için beyaz iken, rakip oyuncu için sarıdır.

Bilardo Malzemeleri Nelerdir?

Bilardo oynamak için gerekli olan malzemelere bilardo malzemeleri denir. Bilardo malzemelerini detaylı olarak kategorimizden inceleyebilirsiniz.

• Bilardo masası
• İsteka (bilardo sopası)
• Bilardo topları
• Tebeşir (İstekanın topa daha ölçülü vurmasını ve gereksiz yere kaymamasını sağlar, özellikle falsolu vuruşlarda çok işe yarar)
• Köprü (İsteğe göre kullanılır. Zor uzanılan toplara yetişmeyi sağlar.)

Belli bir kesimin oynamaktan asla vazgeçmediği çok keyif aldığı bilardo oyunu ve sporu, unutmayın ki oynadıkça öğreneceğiniz, öğrendikçe çok seveceğiniz bir spordur. Eğer siz de bilardo oyununa ilgili duyuyorsanız bilardo malzemelerine sahip olarak sevdiklerinizle bilardo turnuvaları düzenleyebilir, keyifli vakit geçirebilirsiniz.