Çoğu koşu ayakkabısı ayakkabı mağazasında denendiğinde rahat, hafif ve esnek geliyor, ancak gerçek koşu ayakkabısı testi koşunuzun ilk birkaç kilometresinde gerçekleşiyor. İşin aslına bakarsanız doğru koşu ayakkabısı seçimi köşesindeki havalı marka logosuna göre değil, ağırlıklı olarak koşu stilinize ve ayak şeklinize göre yapılmalı. Pekiyi dört dörtlük bir koşu ayakkabısı nasıl olmalı ve ideal koşu ayakkabısı seçimi nasıl yapılmalı? Sürecin adımları çok basit aslında.
- Koşu tarzınızı belirleyin.
- İhtiyaçlarınızı karşılayan kategoride ve özelliklerde bir koşu ayakkabısı seçin.
- Bu kategoriye sadık kalarak ayakkabı deneyin ve optimal uyumu yakaladığınız koşu ayakkabısını satın alın.
İdeal olarak bir çift koşu ayakkabısı 600-800 kilometreye kadar dayanmalı; yani ortalama bir koşucu için bu 3-4 aylık bir kullanım süresine denk geliyor. Ayakkabılarınızın ara ve dış tabanları yıpranmaya başlamışsa onları yenileri ile yenileme vakti gelmiş demektir. Şimdi de bizi ideal bir koşu ayakkabısı nasıl olmalı sorusun cevabına götürecek adımları izleyelim.
Koşu Ayakkabısı Çeşitleri Nelerdir?
- Yol koşusu ayakkabıları özellikle beton ve bozuk zemine göre dizayn edilir. Hafif ve esnek olan bu koşu ayakkabısı modeli sert ve düz yüzeyde atılan tekrarlı adımları stabilize etme amacını taşır.
- Toprak koşusu ayakkabıları ise taş, çamur, kök ve benzeri engellerin olduğu toprak ve patika yollara göre tasarlanır. Sağlam çekiş gücü ve sert lastik tabanı ile özellikle ayak tabanına destek ve koruma sağlamayı amaçlar.
- Son olarak iç mekan koşu ayakkabıları da crossfit, kardiyo, fitness ve benzeri spor salonu aktiviteleri ile uğraşan sporculara özel olarak tasarlanır ve her şeyden önce vücut dengesini kusursuzlaştırmaya odaklanır. Bu tür ayakkabılarda kalın taban platformu yerine yer ile teması derinleştiren daha ince yapıda tabanlar tercih edilir.
Koşu Ayakkabısı Özellikleri Nelerdir?
Üst yüzey: Naylon ve polyester karışımından elde edilen sentetik deri, dayanıklılığı ile ön plana çıkan tamamı naylon kumaş, nefes alma özelliğiyle terlemeyi önleyen termoplastik üretan ve su geçirmez iç yüzey, koşu ayakkabılarında karşınıza çıkacak en yaygın iç yüzey türleri olacaktır.
Dış taban: Çoğu yol koşusu ayakkabısı topuğu, dayanıklı karbon lastikten üretilir. Daha fazla tamponlama özelliği sağlayan havalı lastik ise genellikle ön ayak tabanında kullanılır. Toprak koşusu ayakkabılarının ise hem topuğu, hem de ön tabanı karbon lastikten yapılır ve bu sayede toprak üzerindeki engebelere karşı daha fazla dayanıklılık sağlar.
Drop: Koşu ayakkabısında “drop” kavramı topuk yüksekliği ile parmak ucu yüksekliği arasındaki farkı temsil eder. Bu faktör temel olarak yere iniş yaptığınızda ayağınızın aldığı darbeyi etkiler. Düşük ya da orta seviyede bir topuk-parmak ucu drop mesafesi (0-8 milimetre) ön ayak darbesini teşvik ederken yüksek topuk-parmak ucu mesafesi (10-12 milimetre) ağırlıklı olarak topuk darbesine odaklanır.
Topuk kontürü: Bu kavram daha çok topuk çevresindeki katı yapıyı ifade eder. Topuk kontürü koşu ayakkabısı üzerinde hareket kontrolünü sağlayan en önemli parçalardan biridir. Bazı durumlarda bu çerçeve topuk çivisi ile desteklenerek topuğa daha fazla destek ve tamponlama sağlar. Bu tip ayakkabılar özellikle Aşil tendonu rahatsızlığı olan sporcular için önerilmekte.
Nasıl Bir Koşucusunuz?
Nasıl bir koşucu olduğunuzu tespit etmek için hali hazırda var olan koşu ayakkabınızın yıpranma düzenini incelemeniz yeterli.
- Ayakkabılarınızda iç büküm tarzını ifade eden yıpranma belirtileri varsa ayak parmaklarının köküne doğru merkezleşmiş bir koşu tarzınız var demektir, yani topuğun yere değdiği andan itibaren ayağın içgüdüsel olarak içeri doğru kıvrılması ile gelen, en doğal koşma şekline sahipsiniz. Bu tür bir koşu tarzı her bir adımın vuruş etkisini absorbe etmekle kalmaz, aynı zamanda eklem ve dizlerinizdeki baskıyı da minimize eder.
- Koşu ayakkabılarınızda aşırı iç büküm işaretleri ile karşılaşıyorsanız bu ayağın doğal olarak içe dönmesinin biraz abartılı hali anlamına geliyor. Aşırı iç bükey koşu tarzı için koşu ayakkabısı nasıl olmalı derseniz, daha fazla stabilite sağlayan ve yüksek oranda hareket kontrolü vaat eden bir ayakkabıya ihtiyacınız var cevabı ile karşılaşacaksınız.
- Son olarak dışa büküm koşu tarzında, ya da başka bir deyişle yetersiz iç büküm koşuda ayak her adımda dışarı doğru bükülüyor, bu da zemin ile temas esnasında darbenin etkisini minimize etmekte yetersiz kalıyor.
Koşu Ayakkabısı Çeşitleri Nelerdir?
Bu koşucu özelliklerine göre koşu ayakkabısı nasıl olmalı dediğiniz zaman karşınıza içinden seçebileceğiniz birden fazla koşu ayakkabısı modeli çıkar. Doğal koşu ayakkabısı ismi altında piyasada bulabileceğiniz ayakkabılar, özellikle dış bükey koşu tarzına sahip olan koşuculara önerilen tarzda ayakkabılardır ve şok emilim özelliği eşliğinde ayak kemeri desteği sağlarlar. Durağanlık ve denge vaat eden stabilite özellikli koşu ayakkabıları, orta düzeyde iç bükey koşu tarzına sahip koşucular için idealken, hareket kontrollü koşu ayakkabıları ciddi oranda aşırı iç bükey koşan sporculara tavsiye edilir; özellikle daha sert topukları ve daha düz kalıp hattı sayesinde bu tip ayakkabılar iç bükey koşucuların maruz kalabileceği negatif etkileri minimize eder.
Diğer koşu ayakkabısı modelleri arasında topuktan parmak uçlarına kadar “sıfır drop” özelliğine sahip, hafif ve ince tabanı ile çıplak ayak koşu ayakkabıları ve doğal koşu kabiliyetini maksimize etmeyi amaçlayan 4 milimetrelik topuğu ile iç mekan koşuları için ideal olan minimalist koşu ayakkabıları var.
İdeal Koşu Ayakkabısı Nasıl Olmalı ve Nasıl Seçilmeli?
Koşu tarzınızı belirledikten sonra aslında ihtiyacınız olan koşu ayakkabısı türünü aşağı yukarı belirlemiş oluyorsunuz. Bununla birlikte koşu ayakkabısı seçimi yaparken dikkat etmeniz gereken farklı noktalar da yok değil.
- Ayak numaranızı test edin: Unutmayın ki koşu ayakkabısı numaraları üreticiden üreticiye, hatta ve hatta modelden modele farklılık gösterebiliyor. Bazen bildiğiniz ayak numaranızdan yarım numara daha büyük ya da daha küçük bir ayakkabıya ihtiyaç duyabilirsiniz, bu nedenle de koşu ayakkabısı satın alırken denemeden almamakta fayda var.
- Ayakkabıları gün sonunda deneyin: Günlük hareket ve aktivite sonucunda ayaklarınız genellikle gün sonuna doğru şişer ve normalden bir tık daha geniş bir hal alır. Eğer ayaklarınız gün içerisinde aldığı en büyük boyuttayken ayakkabı denemesi yaparsanız küçük ayakkabı almaktan kaçınmış olursunuz.
- Ön bombede başparmak kalınlığında boşluk olsun: Koşu ayakkabısının genişliği ayağınızı tam saracak şekilde olmalı, ancak söz konusu uzunluğu olduğu zaman ayak baş parmağınızın ayakkabının uç kısmına değmesi doğru bir seçim değil. Ayak baş parmağı ve ayakkabı ucu arasında ortalama bir baş parmak kalınlığında mesafe olması ayaklarınızın sürtmeden ayakkabı içerisinde rahat hareket etmesini sağlar. Bunun tek istisnası çıplak ayak koşu ayakkabılarıdır; onlarda hem topuk hem parmak kısımları adeta bir eldiven gibi oturmalı ve aralarda hiçbir boşluk kalmamalıdır.
Koşu ayakkabısı nasıl olmalı dendiğinde akla ilk gelen metrikler topuğu, ayakkabının iç yüzeyi, genişliği, esnekliği ve hafifliği oluyor. Ağırlıklı olarak yaptığınız sporu ve koşu tarzınızı belirledikten sonra profesyonel yardım eşliğinde ayağınıza en uygun koşu ayakkabısını belirlemeniz mümkün.