İnternetsiz bir hayatın düşünülemez olduğu günümüzde doğal olarak internetsiz evler de “mağara” muamelesi görmeye başladı desek, abartmış olmayız. Evde en kaliteli, en pürüzsüz ve en hızlı internete sahip olabilmek için tüketiciler olarak bizler de seçenek olarak sunulan internet paketleri ve servis sağlayıcıları arasından doğru seçimi yapmak için uğraşıyoruz. Bu noktada servis sağlayıcıları da boş durmuyor; bireysel, kurumsal, sınırlı, sınırsız derken her ihtiyaca ve bütçeye uygun bir internet paketini bulmayı mümkün kılıyor. Öte yandan her bir internet paketinde standart olarak bulunan ortak bir özellik var ki yürürlüğe girdiği günden itibaren olumlu-olumsuz pek çok eleştiriyi ve yorumu da beraberinde getirdi: Adil kullanım kotası.
Adil Kullanım Kotası Nedir?
Adil kullanım kotası en basit haliyle download kotası, yani indirme kotası olarak tanımlanabilir. İnternet altyapısının teknik detayları ile sizi boğmayacağız; adil kullanım kotasının nasıl işlediğini hayal edebilmeniz için internet hızının altyapıdaki hatlardan, sunuculardan ve bant genişliklerinden etkilendiğini bilmeniz yeterli. Servis sağlayıcıları, internetin “adil” olarak kullanılabilmesi adına internet hızına bir sınır getirerek bu sınıra “adil kullanım kotası” ismini veriyor.
Belirli bir yüklenme sınırına ulaşan internet paketi, sınırı aştıktan sonra internet hızını otomatik olarak düşürüyor. Bu otomasyon servis sağlayıcılarının altyapı içerisinde oluşturduğu tanımlamalar çerçevesinde takip ediliyor ve sınıra erişildiğinde hıza otomatik şekilde sistem tarafından müdahale ediliyor. Başka bir deyişle internet sağlayıcıları, hatların meşgul edilmemesi ve internet hız kullanımının olabildiğine eşit dağılması için böyle bir uygulamaya geçti demek mümkün.
Adil Kullanım Kotası Ne Zaman Sıfırlanır?
Adil kullanım kotası dahilindeki internet paketinizin hangi noktada hız düşüreceği tamamen satın almış olduğunuz paketinizle ilgilidir. Bu kota, servis sağlayıcısı tarafından belirlenen fatura dönemi çerçevesinde hesaplanarak dönem sonunda sıfırlanır ve kota yenilenir. Örneğin düşük AKK limitli bir internet paketi temin ettiğinizde kotanızın 3-5 film izledikten ya da 2-3 oyun indirdikten sonra dolduğunu fark edeceksiniz.
Diyelim ki 24 Mbps (megabit per second – saniye başına megabit) hızında internet satın aldınız, adil kullanım kotanız ise 35 GB. Eğer fatura döneminizin başladığı günden itibaren birkaç gün içerisinde 35 GB’lık download yaparsanız ve bu kotayı doldurursanız, internet hızınız adil kullanım kotası uygulaması çerçevesinde otomatik olarak 8 Mbps’e düşürülecektir. Her ne kadar bu uygulama aynı sunucudan internet hizmeti satın almış olan diğer kullanıcıları korumak amaçlı olsa da uygulanmaya başladığı günden beri bolca şikayet aldığı kesin. “Adil kullanım kotası ne zaman kalkıyor?” diye merak eden tüketiciler için ise maalesef elimizde herhangi sevindirici bir haber olmadığını belirtelim.
Adil Kullanım Kotası Gece Uygulaması Nedir?
BTK’nin adil kullanım kotası uygulaması çerçevesinde aldığı yeni karar ile birlikte gece 02:00-08:00 saatleri arasında yapılan indirmeler, bundan böyle adil kullanım kotasına yansımayacak.
Bu uygulamanın mantığını anlamak için ise internet altyapısındaki bant genişliklerini TEM otoyolu olarak hayal etmeniz yeterli. Şöyle düşünün; gündüz vakti pek çok araba, istediği yere ulaşmak için otoyoldan geçiyor, bu da yol üzerindeki araç sayısını artırarak trafiğe yol açıyor ve araçların hızını düşürüyor. Oysa gece 02:00-08:00 saatleri arasında şehrin büyük bir kısmı uyuduğu için TEM çok daha boş oluyor, bu da yola çıkan araçların diledikleri hızda diledikleri yere ulaşmasını sağlıyor. İnternet bant genişliği de aynı mantıkta işliyor; belirtilen gece saatleri içerisinde çok daha az kullanıcı internet kullandığı için sunucular boş oluyor ve internet hızı herhangi bir yoğunluktan etkilenmiyor. Adil kullanım kotasız internet kullanımını tatmak için biraz baykuşluk yapmanız gerekecek, bizden söylemesi.
Adil Kullanım Kotası Olmayan Paketler Var Mıdır?
Tabii ki evet; ancak bu paketlerin fiyatları, AKK’li paketlere kıyasla tabiri caizse cep yakan düzeyde. Bununla birlikte ülkemizde uygulanan kurumsal internet paketlerinde de AKK uygulaması bulunmaz. Bireysel internet paketlerinde upload ve download hızları eşit değilken kurumsal kullanımda eşittir, bu yüzden herhangi bir sınırlandırmaya ihtiyaç duyulmaz.
AKK’den Olumsuz Etkilenmemek İçin Ne Yapabilirim?
Adil kullanım kotası uygulamasından olumsuz düzeyde etkilenmemek için alabileceğiniz önlemler maalesef sınırlı; Haberleşme Bakanlığı tarafından zorunlu olarak yürürlüğe koyulan bu uygulamadan ne servis sağlayıcısı, ne de tüketici olarak kaçmak pek mümkün değil. Yükleme miktarlarınızı servis sağlayıcınızın adil kullanım kotası sorgulama ekranlarından düzenli olarak takip ederek ve yüklü miktardaki download’larınızı 02:00-08:00 saatleri aralığında yapmaya özen göstererek kota uygulamasının negatif etkilerini minimize etmeniz mümkün.