8 Mart Dünya Kadınlar Günü

Dünya kadınları her yıl başarılarını kutlarken aynı zamanda karşılaştıkları adaletsizliklere meydan okumaya devam ediyor. Elbette bu eşitsizlikleri haykırmak için bir günden çok daha fazlası gerekiyor ancak Dünya Kadınlar Günü hala kadın sesinin en güçlü temsilcisi. 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nün tarihi, Kadınlar Günü sözleri ve kutlama ipuçları hakkında merak edilenleri bu yazıda bulabilirsiniz.

Dünya Kadınlar Günü’nün Önemi – Cinsiyet Eşitsizliğine Dair İstatistikler

8 Mart Dünya Kadınlar Günü, bireysel yaşam mücadeleleri ve başarılarından çok daha fazlasını ifade ediyor. Ünlü yazar ve aktivist Audre Lorde bunu şu sözlerle özetliyor: “Eğer tek bir kadın bile özgür değilse, ben de değilim. Onun zincirleri benimkilerden çok farklı olduğunda bile…”

Kadınlar dünyanın dört bir yanında toplumsal normlar ve adaletsiz yasalar nedeniyle uğradıkları eşitsizliğe karşı meydan okuyor. 8 Mart 1857’deki katliamdan bu yana önemli ilerlemeler kaydedilmiş olmasına rağmen, kadınlar profesyonel ve toplumsal yaşamlarında hala ciddi engellerle karşılaşıyor.

Cinsiyet eşitsizliğine dair bazı istatistikler:

Fortune 500 şirketlerinin yalnızca %8,1’inde CEO olarak kadın bulunuyor.
Cinsiyete dayalı maaş farkı kadınları profesyonel yaşamında dezavantajlı konuma düşürüyor. Kadınlar aynı işi yaptıkları erkeklerden ortalama %32 daha az kazanıyor.
2022 yılı itibariyle dünya genelindeki ülkelerin yalnızca 24 tanesinde kadın devlet başkanı bulunuyor.
Dünyada her 3 kadından 1’i bir tür cinsel saldırıya maruz kalıyor.
Engelli erkeklerin istihdam edilme olasılığı, engelli kadınlara göre iki kat daha fazla.
Arabalardaki emniyet kemerleri erkek vücuduna göre tasarlandığı için kadınların trafik kazalarında ciddi yaralanma riski %47 daha fazla.
Mevcut ilerleme hızıyla devam edilirse, cinsiyete dayalı maaş farkını kapatmanın 135 yıl süreceği öngörülüyor.
Dünyada sadece 10 ülke kadınlara iş yerinde tam olarak eşit haklar sunuyor. Sanılanın aksine ABD ve Birleşik Krallık bu listede yer almıyor.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü Hikayesi ve Tarihi

Kadınların hak arama mücadelesi belki de bin yıllardır devam ediyor fakat küresel etkileri 1900’lü yılların başlarında hissedilmeye başlıyor. Bu mücadelenin sembolü olan 8 Mart’ın hikayesi ise sessiz yakarışlar ve kanlı ölümlerle dolu. Peki Kadınlar Günü nasıl ortaya çıktı?

İlk Kıvılcım: 8 Mart 1857 Kadın Katliamı Nedir?

Dünya Kadınlar Günü’nü kutlama fikri ilk olarak 20. yüzyılın başlarında, hızlı sanayileşme ve ekonomik genişleme döneminde ortaya çıktı ve bu da genellikle kötü çalışma koşulları nedeniyle protestolara yol açtı. New York’ta giyim ve tekstil endüstrisinde çalışan kadınlar düşük ücretler ve sendikal hakların eksikliğinden dolayı 8 Mart 1857’de halka açık gösteriler düzenledi. Güvenlik güçlerinin müdahalesiyle bastırılan bu protestolar işçilerin fabrikada hapsedilmesine ve sonrasında çıkan bir yangın nedeniyle yüzlerce kadın işçinin ölmesine yol açtı.

Kadın Mücadelesi Dünya Çapında Ses Getiriyor

Dünya Kadınlar Günü 1900’lerden beri öyle ya da böyle kutlanıyor. Mücadelenin ortaya çıktığı yılları endüstriyel genişleme ve siyasi huzursuzluklarla dolu bir dönem olarak tanımlamak mümkün. 1900’lerin başında nüfus artışının de etkisiyle radikal fikirler öne çıkarken, dezavantajlı kitleler toplumdaki rollerini iyileştirmek için kalıcı bir değişimin yollarını arıyordu.

Dünyanın farklı ülkelerinde kadınlar artan huzursuzluklarını dile getiriyor ve çoğu zaman tartışmalarını siyasal grupların içinde de sürdürerek dikkat çekmeye çalışıyordu. Nitekim kadınların karşı karşıya kaldığı sistematik eşitsizlik pek çok kişiyi politik olarak daha aktif olmaya ve değişim için seslerini daha güçlü bir şekilde duyurmaya mecbur bıraktı.

Tarihler 8 Mart 1908’i gösterirken, New York’ta toplanan 15.000 kadın daha kısa çalışma saatleri, daha iyi ücret ve oy hakkı talebiyle sokaklarda yürümeye başladı. Bu kitlesel protestodan bir yıl sonra, 28 Şubat gününde Amerika Sosyalist Partisi, eylemci Theresa Malkiel’in önerisiyle ilk Ulusal Kadın Günü’nü kutladı. Ülke genelinde büyük bir coşkuyla kutlanan bu anlamlı gün, 1913 yılına kadar şubat ayının son pazar gününde kutlanmaya devam etti.

Amerika’da sosyalist kadınlar mücadelelerine ve kutlamalarına devam ederken, 1910 yılında Avrupa’yı da içine alan başka bir gelişme yaşandı. İşçi hareketlerini ve sosyalist örgütleri küresel çapta bir araya getiren İkinci Enternasyonal’in Kopenhag’taki genel toplantısının hemen öncesinde, Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı düzenlendi. Konferansta, bir dizi Alman delege kadınların talepleri konusunda baskı yapmalarına izin vermek için her ülkede her yıl aynı gün yapılacak bir kutlama olan Kadınlar Günü’nün düzenlenmesini önerdi ve bu önerge oy birliğiyle kabul edildi.

Emekçi kadın mücadelesi için önemli bir tarih olan 19 Mart 1911’de Avusturya, Danimarka, Almanya ve İsviçre’de bir milyondan fazla insan Dünya Kadınlar Günü’nü ilk kez kutladı. Kadınların oy kullanma, çalışma ve kamu görevlerinde bulunma hakları için kampanya yürüttükleri bu tarihte çeşitli yürüyüşler ve mitingler düzenlendi. Bu toplantı ve yürüyüşlerin 300’den fazlası ise yalnızca Avusturya-Macaristan’da gerçekleşti. Kadınların eşitlik mücadelesini simgeleyen bu özel gün bundan üç yıl önce yalnızca ABD’de gerçekleşen ulusal ölçekte bir kutlama iken, çoktan tüm dünyayı etkisi altına almıştı bile.

Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Kadınlar Günü

1913 yılında Birinci Dünya Savaşı’nın arifesinde barış için kampanya yürüten Rus kadınları, ilk Dünya Kadınlar Günü’nü 23 Şubat Pazar gününde kutladılar. Bu tarih, o sırada Rusya’da kullanılan Jülyen takviminden daha yaygın olan Gregoryen takvimine göre 8 Mart’a denk geliyordu. Dolayısıyla 8 Mart tarihi Dünya Kadınlar Günü için kabul gördü ve o zamandan beri aynı kaldı.

Savaş karşıtı kampanyalar 1914 yılında Avrupa’da da devam etti. Dayanışmayı vurgulamak isteyen kadınlar tarafından sayısız mitinglerin yanı sıra çeşitli protesto biçimleri düzenlendi. 1914 yılında kutlanan Dünya Kadınlar Günü’nde kadın hakları savunucusu ve süfrajet Emmeline Pankhurst’un kızı Sylvia Pankhurst Londra’nın merkezindeki Trafalgar Meydanı’nda konuşma yapma üzereyken tutuklandı.

Rus Devrimi Sırasında Kadınlar Günü

1917 Dünya Kadınlar Günü, Rusya’nın Petrograd kentinde kadın tekstil işçilerinin “ekmek ve barış” talebiyle yaptıkları gösteriyle kutlandı. Savaşın, gıda kıtlığının ve Çarlık yönetiminin sona ermesi için kitlesel bir talep ortaya çıkarken, protestolar çoktan tüm şehri sarmıştı. Bu, Rusya’da Şubat Devrimi’ni başlatan olay olacaktı. Bir hafta içinde Çar 2. Nikola tahttan çekildi ve onun yerine ülkeyi yönetmek üzere kurulan geçici hükümet kadınlara oy kullanma hakkı verdi.

Aynı yıl komünist Bolşeviklerin iktidarı ele geçirdiği Ekim Devrimi’nden sonra, Dünya Kadınlar Günü Rusya’da -ya da 1922’deki haliyle Sovyetler Birliği’nde- resmî tatil ilan edildi. Bu gelişme Dünya Kadınlar Günü’nün dünyadaki komünist gruplar ve komünist rejimle yönetilen ülkeler arasında kutlanmasıyla sonuçlandı. 1965 yılında ise Dünya Kadınlar Günü Sovyetler Birliği’nde çalışma dışı bir gün olarak kabul edildi.

Dünya Kadınlar Günü’nün Küreselleşmesi

Başlarda yalnızca komünist ülkelerde kutlanan Dünya Kadınlar Günü, 1960’ların sonlarında Batı ülkelerindeki feminist düşünür ve aktivistler tarafından tekrar gündeme getirilmesiyle geniş bir yayılım gösterdi. Tüm dünyada kadın aktivizmini simgeleyen bir gün olarak yeniden dirilişe geçen bu mücadele Avrupa’da Uluslararası Kadınlar Mücadele Günü olarak anılıyordu. Kadın grupları eşit ücret, eşit yasal haklar, doğum hakkı ve kadına karşı şiddetin önlenmesi gibi temel insani taleplerle örgütlenerek devamındaki yıllarda önemli kazanımlar elde etti.

Kadınların temel hak mücadelesi uluslararası etkilerini sürdürmeye devam ederken Birleşmiş Milletler 1975 yılında Dünya Kadınlar Günü’nü resmi olarak kutlamaya başladı. Bundan iki yıl sonra 1977’de BM üyeleri 8 Mart’ı resmi tatil ilan etmeye davet edildi ve o zamandan beri Birleşmiş Milletler başta olmak üzere dünyadaki çoğu ülke Dünya Kadınlar Günü’nü kutlamaya devam etti. 1996’den beri bu resmi tatil için yıllık temalar tanıtan Birleşmiş Milletlerin o yılki teması ise “Geçmişi Kutlamak, Geleceği Planlamak” idi.

Milenyum ve Dünya Kadınlar Günü

2000 yılına gelindiğinde kadınlara yönelik birçok eşitsizlik ve adaletsizlik hala yaygın olmasına rağmen, Dünya Kadınlar Günü’nün arkasındaki ivme bir miktar yavaşlamıştı. Geçmişi kutlamak ve günü yeniden canlandırmak amacıyla 2001’de Dünya Kadınlar Günü’ne ait bir internet sitesi kuruldu. Dünya kadınlarının yaşam ve çalışma koşullarına dair çeşitli gözlem ve kaynakların sunulduğu bu proje önemli bir rehber görevi üstleniyor.

ABD Başkanı Barack Obama, Dünya Kadınlar Günü’nün 100. yıldönümünde 2011’in mart ayını Kadın Tarihi Ayı ilan etti. İngiltere’deki yüzüncü yıl kutlamalarında ise ünlü aktivist Annie Lennox Londra’nın Millennium Köprüsü’nde düzenlenen yürüyüşe öncülük etti.

Günümüzde feminizm, eşitlik ve kadın haklarına ilişkin tutum ve görüşlerde önemli toplumsal değişmeler yaşanmaya devam ediyor. Mücadelesinin başladığı yıllarla kıyaslandığında, temel haklara dair kazanımların ötesinde dünyanın önde gelen birçok ülkesini kadınlar yönetiyor. Bunca ilerlemeye rağmen ücret, yasal hak ve eğitim konusundaki eşitsizlikler ve kadına yönelik şiddet dünya genelinde hala yaygın. İşte bu yüzden, yüz yıldan fazla bir süredir kutlanan Dünya Kadınlar Günü farkındalık yaratmak için kutlanmaya değer en önemli günlerden biri olmaya devam ediyor.

Ülkelere Göre Dünya Kadınlar Günü Kutlamaları

Dünya Kadınlar Günü her yıl 8 Mart’ta dünya genelinde kutlamalara sahne oluyor. Bu özel günün ifade ettiği anlam herkes için aynı olmasına rağmen, kutlama şekilleri farklı kültürlere göre değişiyor.

Çin

Dünya Kadınlar Günü Çin’de kadınlara saygı ve sevgi göstermenin iyi bir fırsatı olarak görülüyor. Çin’de 1949 yılından beri resmi olarak kutlanan Kadınlar Günü’nde çalışan kadınlar yarım iş günü izinli sayılıyor. Hayatlarındaki kadınlara duydukları sevgi ve saygıyı göstermek için insanlar tarafından özel sürprizler, hediyeler, kartlar ve çiçekler tercih ediliyor. Halk arasındaki kutlamaların odağında kadına yönelik sevgi ve saygı davranışları yer alırken, ülkenin bazı bölgelerinde kadınlarla ilgili tartışmalar, önemli toplantılar ve ödül törenleri de yapılıyor. Ayrıca, her yıl 7 Mart tarihinde Çin’deki lise ve üniversitelerde eğitim gören genç kadınlar için Kızlar Günü kutlaması yapılıyor.

Suudi Arabistan

Araç kullanmak ve spor yapmak gibi hakların, kadınlara reform olarak sunulduğu Suudi Arabistan’da kadın hakları hala en tartışmalı konuların başında geliyor. Dünya Ekonomik Forumu’nun 2021 Cinsiyet Eşitsizliği raporuna göre Suudi Arabistan 156 ülke arasından 147. sırada yer alıyor. Kadınlar Günü bu ülkede resmi olarak kutlanmıyor fakat 2017 yılında tanıtılan bir etkinlik buna çok benziyor. 1-3 Şubat tarihleri arasında kutlanan bu üç günlük etkinlikte kraliyet üyeleri ve vatandaşlar kadın haklarını tartışmak için bir araya geliyor. Ülkede yayımlanan bir gazetenin haberine göre bu etkinlik Suudi kadınının eğitim, kültür, tıp, edebiyat ve diğer alanlardaki başarılarını kutlamayı ve insanlara hatırlatmayı amaçlıyor.

Rusya

8 Mart Rusya’da kadınların eşitlik, demokrasi ve barış için verdikleri mücadeleyi simgeleyen siyasi bir kutlama şeklinde gerçekleşiyor. Bu resmi tatil genellikle aileleri ziyaret ederek, yemek ziyafetleri vererek ve şampanya içerek kutlanıyor. Rusya’da Kadınlar Günü’nü kutlamanın bir başka popüler yolu da arkadaş ziyaretleri. Hediyeleşme merasimlerinde ise şiirli kartpostallar, çiçekler, çikolatalar ve parfüm ürünleri veriliyor.

Polonya

Kadınlar Günü Polonya’nın hem geçmişinde hem de bugününde coşkuyla kutlanan özel günlerin başında geliyor. Her yerde olduğu gibi burada da kadınların başarı ve mücadelesini takdir etmek için hediyeler alınıyor. 2. Dünya Savaşı öncesindeki sosyalist hükümetler her kutlamada ülkesini destekleyen işçi kadın portresini önemle vurguluyordu. Nitekim Kadınlar Günü o yıllarda iş yerlerinde ve okullarda zorunlu bir kutlama günüydü. Kadınlar karanfiller ve o zamanlar bulunması zor olan tayt, havlu veya kahve gibi hediyelerle ödüllendirilirken, günümüzde en popüler hediye ise lale. Sosyalist dönemin mirası olduğu için kimileri tarafından kutlanmasa da her yıl 8 Mart’ta Polonya sokaklarında kadınlara lale dağıtan genç erkekler görebilirsiniz.

İtalya

Dünya Kadınlar Günü İtalya’da La Festa Della Donna olarak biliniyor. Sevgililer Günü’ndeki kırmızı güllere benzer şekilde, İtalyan halkı Kadınlar Günü’nü mimoza çiçekleri hediye ederek kutluyor. Sarı rengiyle büyüleyen mimoza, mart ayı başlarında çiçek açtığı ve genellikle ucuz olduğu için tercih ediliyor. Resmi bir tatil olmamasına rağmen geçmiş yıllarda İtalyan kadınları ülke genelindeki müzelere ücretsiz erişim hakkından ve 200’den fazla hastanede ücretsiz tıbbi muayeneden yararlanabiliyorlardı.

Birleşik Krallık

Birleşik Krallık’ta Kadınlar Günü için belirli bir gelenek olmamasına rağmen, her yıl atölye çalışmaları, söyleşiler ve gösteriler de dahil olmak üzere birçok etkinlik düzenleniyor. 8 Mart kadın haklarını tartışmak ve cinsiyet ayrımcılığına karşı mücadele konusunda farkındalık yaratmak için bir fırsat olarak değerlendiriliyor.

Bulgaristan

Dünya Kadınlar Günü, 1944’te Sosyalist rejimin gelişiyle Bulgaristan’da resmi bir tatil olarak kabul edilmesine rağmen popülaritesi 1960’lardan sonra artıyor. Günümüzde kutlamalar anneler başta olmak üzere tüm kadınlara saygı ve sevgi gösterileriyle yapılıyor. Bu özel günde kadınlar sevdiklerinden çiçek, çikolata ve kart gibi hediyeler alıyor. Bulgaristan’da Dünya Kadınlar Günü kutlamaları okullarda da sürüyor. Çocuklar öğretmenlerine çiçek ya da el yapımı kartlar verirken, sınıflarda anneleri için özel kartlar hazırlıyor. Hatta çoğu şirket kadın çalışanlarının her biri için kutlama kartı ve kırmızı gül hediye ediyor.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü Kutlamanın Yolları

Dünya Kadınlar Günü’nü kutlamak geçmişte olduğu gibi bugün de büyük önem taşıyor. Eşitsizlikler yüzünden potansiyellerine ulaşmaları engellenen ve sesini duyuramayan milyonlarca kadın var. Dolayısıyla tarih boyunca elde edilen inanılmaz başarıları onurlandırmak ve yenilerini teşvik etmek için harika bir fırsat.

Dünya Kadınlar Günü’nü kutlamak için;

Tematik dersler veya toplantılar yoluyla kadınların başarılarını kutlayabilirsiniz.
Araştırmalar vasıtasıyla kadın eşitliği konusunda farkındalık yaratabilirsiniz.
Cinsiyet eşitliği için inisiyatif alan kadın derneklerine bağış yapabilirsiniz.
Sade fakat anlamlı bir “Kadınlar Günü kutlu olsun.” mesajıyla bu özel günü hatırladığınızı belirtebilirsiniz.
Giyim, ayakkabı, çanta, takı ve saat gibi Kadınlar Günü hediyeleri ile unutulmaz deneyimler yaşatabilirsiniz.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü Sözleri

Dünyamızın geleceği, kızlarımızın geleceği kadar parlaktır. – Michelle Obama
Sesini kullanırsan, değişimi etkileyebilirsin. – Melinda Gates
Feminizm kadınlara seçim hakkı vermekle ilgilidir, diğer kadınları döveceğiniz bir sopa değildir. Feminizm, özgürlük ve eşitlikle ilgilidir. – Emma Watson
Sesimi yükseltiyorum ama bağırmak için değil; sesi olmayanlar duyulsun diye… Yarımız geride durduğunda başarılı olamayız. – Malala Yousafzai
Cinsiyet eşitliğini sağlamak, kadınların ve erkeklerin katılımını gerektirir. Bu herkesin sorumluluğudur. – Ban Ki-moon
Cinsiyet eşitliği kendi başına bir hedeften daha fazlasıdır. Yoksulluğu azaltma, sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etme ve iyi yönetişim kurma zorluğunun üstesinden gelmenin bir ön koşuludur – Kofi Annan
Bir işte çalışıp çalışamayacağınızın testi, kromozomlarınızın dizilişinde olmamalıdır. – Bella Abzug
Kadınların özgürleşmesine erkeklerin karşı çıkışının tarihi, belki de bu özgürleşmenin öyküsünün kendisinden daha ilginçtir. – Virginia Woolf