Mısır Mitolojisi Tanrıları

Geçmişte, dünya gizemlerle örtülü ve fazlasıyla karmaşık bir doğaya sahipti. İnsanların dünyasında pek çok bilinmeyen ve korkunç derecede mistik olaylar gerçekleşiyordu. Sonra Mısır tanrı ve tanrıçaları ortaya çıktı ve bu doğal ve doğaüstü olayların anlaşılmasına yardımcı oldu. Büyüleyici bir evreni simgeleyen Antik Mısır mitolojisi işte bu tanrı ve tanrıçaların efsaneleriyle dolu. Öyle ki modern dünyanın bazı ritüelleri hala bu kültürün izlerini taşıyor. Mısır mitolojisi tanrıları ve onların büyülü mitleri için bu rehberi okuyabilirsiniz.

Antik Mısır Medeniyeti Hakkında İlginç Bilgiler

Mısır tanrılarının gizemli evrenini daha iyi anlamak için bu köklü uygarlık hakkında bazı ilginç bilgiler öğrenmek isteyebilirsiniz.

Mısırlılar, Nil Nehri boyunca yaşadıkları için şanslıydılar. Bu, suyu mahsul yetiştirmek ve ulaşım için kullanabilecekleri anlamına geliyordu.
Mısır’daki büyük piramitler Firavunlar ve aileleri öldükten sonra inşa edildi. Ahirette onlara yardım etmesi için hazineleriyle birlikte gömülmeleri gerektiğine inanıyorlardı.
Sevilen biri vefat ettiğinde, mumyalama ile bedenini korumaları gerektiğine ve böylece ruhlarının sonsuza dek yaşayacağına inanıyorlardı.
Mısırlılar insan vücudunu iyileştirecek formüller bulmakta harikaydılar. Yaraları çabucak iyileştirmek ve enfeksiyonu durdurmak için küflü ekmek kullandılar ve çoğu zaman işe yaradı.
Mısırlı erkek ve kadınlar genellikle yeşil ve siyah makyaj yapardı. Yeşili bakırdan, siyahı kurşundan elde ediyorlardı. Bunun hem derilerini güneşten koruduğuna hem de iyileştirici güçleri olduğuna inanıyorlardı.
Antik Mısır’da kediler çok özeldi ve kutsal kabul edilirdi. Çoğu Mısırlının evinde, kendilerine iyi şans getireceğini düşündükleri için evcil bir kedisi vardı.
2.000’den fazla Eski Mısır tanrısı ve tanrıçası vardı. Bunlardan birçoğu timsah, yılan, kedi ve koç gibi hayvan başlı bir insan vücudunda tasvir edildi.

Mısır Mitolojisi Tanrıları, İsimleri ve Özellikleri

Eski Mısır tanrı ve tanrıçaları günlük yaşamın önemli bir parçasıydı. Bu yüzden Mısır panteonunun iki binden fazla tanrısı olmasına şaşırmamak gerek. Bunlar arasında Isis, Osiris, Horus, Amon, Ra, Hathor, Bastet, Thoth, Anubis ve Ptah en çok bilinenleri iken, diğerlerinin yarattığı mitolojiler ve efsaneler tarihin bilinmezliğinde kaybolalı bin yıllar oldu.

En bilinen Mısır mitolojisi tanrıları ve özellikleri:

Amon – Doğurganlık ve Yaratılış Tanrısı

Tanrıların ve insanların kralı Amon, Mısır mitolojisinde hem yaşayanları hem de ölüleri yönetir. O, evreni var edendir ve en yüce tanrıdır. Thebes’in hamisi olmasına rağmen, Antik Mısır Krallığı (MÖ 2686-2181) döneminde Ra iktidara geldiğinde Amon’un yüce pozisyonu değişmedi. Yeni Mısır Krallığı (MÖ 1570-1050) döneminde ise Amon ile birlikte tanrıça olan eşi Mut’a ve oğlu Khonsu’ya da tapılıyordu. Amun’un rahibe karısı, sosyal statü açısından firavunlara benzer bir güç pozisyonuna sahipti. Amon, Luksor’daki Karnak Tapınağı’nda kaldığı süre boyunca bir koç veya kaz olarak da temsil edilmesine rağmen, genellikle çift süslemeli bir tacı olan bir insan olarak gösterilir.

Ra – Güneş Tanrısı

Mitolojide güneş tanrısı olan Ra, hem güneşin hem de Giza Piramitleri de dahil olmak üzere Mısır’daki her şeyin somutlaşmış halidir. Ra, kaostan ziyade, kozmosun kendisini yaratarak ona düzen getirdi. Nihai ve evrensel hükümdar olan bu Mısır tanrısı, yaşayan ve ölü tüm gezegenlere hükmeder. Yağmur tanrıçası Tefnut da dahil olmak üzere diğer birçok tanrının babasıdır. Ra Mısır mitolojisine göre varoluşu, düzeni ve evreni yaratan tek kozmik ilahi varlıktı. Tanrı Ra, sabahları bir çocuk, öğlenleri genç bir yetişkin ve geceleri yaşlı bir adam gibi görünüyordu. Karnak’taki görünüşüne göre başında kutsal engerek yılanıyla çevrelenmiş bir güneş tacı taşıyan Ra, dünyayı ilk yılan Apophis’ten koruyan yüce bir tanrı olarak kabul edilir.

Osiris – Yeraltı Tanrısı

Mısır mitolojisi Osiris ve onun efsanevi hikayesiyle ilgi çekici bir evren yaratır. Efsaneye göre Amon’un büyük torunu ve yeraltı dünyasının hükümdarı olan Osiris, kötülüğüyle bilinen çöl tanrısı kardeşi Set tarafından öldürülür. Ardından annelik ve şifa tanrıçası İsis ile gök tanrısı Horus tarafından hayata döndürülür. İsis Osiris’in hem kız kardeşi hem de karısıdır. Horus ise Osiris’in İsis’ten doğma oğludur. Osiris hayata döndükten sonra yeraltı dünyasına girer ve buraya hükmederek ölüleri yargılar. Osiris yeşil tenli, sivri ve uzun sakallı bir mumya şeklinde resmedilir. Abidos’taki birçok Antik Mısırlı, Osiris’in mezarına yakın bir yere gömülmek isterdi.

İsis – Güzellik, Aşk ve Sadakat Tanrıçası

Güzellik tanrıçası İsis; Mut-Netier “Tanrıların Annesi” ve West-Kekau “Büyük Büyü” isimleriyle de bilinir. Zaman, yaşam, ölüm ve öteki dünya da dahil olmak üzere insan yaşamının tüm yönleriyle etkileşime giren bir süper tanrıçadır. Yeraltı dünyasının hükümdarı olan Osiris’in karısı ve kız kardeşi, gök tanrısı Horus’un ise annesidir. İsis, bazı kaynaklara göre “Taht Tanrıçası” olarak adlandırılan Eset olarak biliniyordu. Osiris efsanesinin bir sonucu olarak Mısır mitolojisinde popülarite kazanan bu tanrıça genellikle oğlu Horus’u tahtta emzirirken resmedilir.

Horus – Gök Tanrısı

Mısır mitolojisinde gök tanrısı olan Horus, yeraltı tanrısı Osiris’in ve annelik tanrıçası İsis’in oğludur. Ayrıca gökyüzüne, güneşe ve göksel kuvvete yakından bağlı bir kuş tanrısı kabul edilir. Horus ve babası Osiris, tüm Mısır hükümdarları için zafer ve düzenin cisimleşmiş hali olarak görülür. Babasının intikamını alarak Mısır’a düzen getirdiği için Osiris efsanesi ile en bilinen mitolojik tanrılar arasına girer. Babasını kurtarmak için bir gözünü feda eden Horus, tek gözlü şahin şeklinde tasvir edilir.

Nut – Gök ve Yer Tanrıçası

Yerlerin ve göklerin tanrıçası Nut; dört Mısır tanrısı Osiris, İsis, Set ve Nephthys’in annesidir. Amon’un tüm itirazlarına rağmen erkek kardeşi olan toprak tanrısı Geb ile aşk yaşamaya başladı ve dört tanrıyı doğurdu. Genellikle dünyanın üzerine uzanmış şekilde resmedilen Nut’un dört uzvu ana yönleri simgeler. Bunun dışında Nut’un bazı tasvirlerinde akşamları güneşi yediği, geceleri ise doğurduğu resmedilir.

Ma’at – Adalet ve Dürüstlük Tanrıçası

Ma’at doğruluğun, adaletin, dürüstlüğün ve en önemlisi barışın tanrıçasıdır. En önemli Mısır tanrılarından biri olarak Eski Mısır toplumunun tüm yönlerinde var olan uyum ve dengeyi temsil eder. Geceleri gökyüzünde takımyıldızlarını düzene sokan Ma’at diğer taraftan mevsimlerin döngüsünü kontrol eder. Hakikatin temsilcisi olarak cennete mi gitsinler yoksa unutulup yok mu olsunlar diye karar vermek için ölülerin kalplerini ölçer. Genellikle topuğunun üzerine çömelmiş ve kollarında devekuşu tüyleri olan bir kadın olarak resmedilir.

Shu – Hava Tanrısı

Shu Atum tarafından hem kız kardeşi hem eşi olan Tefnut ile Mısır’ın ilk iki tanrısından biri olarak yaratıldı. Shu ve yağmur tanrıçası olan karısı Tefnut havaya ve güneşe hükmettiler. Shu’nun görevi dünya ile gökyüzü arasında dar bir gedik yaratmaktı. Hava tanrısı Shu, üzerinde hiyeroglif şeklinde adı da geçen tüy şeklinde bir başlıkla tasvir edilir.

Tefnut – Yağmur ve Nem Tanrıçası

Mısır mitolojisinde yağmur ve nem tanrıçası kabul edilen Tefnut, Shu’nun çocukları olan Nut ve Geb’in annesidir. Genellikle dişi bir aslan başıyla tasvir edilen bu tanrıçanın kafasının üzerinde ise engerek yılanıyla çevrelenmiş yuvarlak bir cisim vardır.

Set – Şeytanlığın ve Hilenin Tanrısı

‘Yok Edici’ ve ‘Karmaşanın Tetikleyicisi’ olarak bilinen Set Antik Mısır’da veba ve savaş tanrısıydı. Mısır hükümdarı olan kardeşi Osiris’e suikast düzenlediği ve onu yeraltı dünyasının hükümdarı haline getirdiği için önemli bir kötülük figürüdür. Amacı, çölden Mısır’a şeytani rüzgarlar getirerek Nil Nehri’nin kontrolünü ele geçirmekti. Efsaneye göre Ra ile birlikte büyük yılan Apophis ile savaşmaya gitti. Edfu Tapınağı’nda yeğeni Horus’la sekiz yıl boyunca savaştı ve bunun sonucunda taç giyerek Mısır kralı oldu. Kasırgaları, tsunamileri ve diğer doğal afetleri serbest bırakabilen Set, çatal toynakları ve uzun kuyruğu olan kızıl tilki benzeri bir yaratık şeklinde tasvir edilir.

Anubis – Ölüm ve Mumyalama Tanrısı

Mısır mitolojisi ölüm tanrısı olarak bilinen Anubis, Set ve Nephthys’in oğludur. Mitolojide ölülerin ilk tanrısı olarak kabul edilir ve dünyadan ayrılanları yeraltı dünyasının Hakikat Salonu’na götürür. Buraya gelenler ölümden sonraki yaşamlarında kaderlerini belirlemek için kalplerini Ma’at’ın tüyüyle tartar. Anubis, babası tarafından öldürülen amcası Osiris’in cesedini mumyaladığı için mumyalama tanrısı olarak da anılır. Mısır tapınaklarında elinde asa olan çakal başlı bir adam olarak temsil edilir.

Nephthys – Cenaze Tanrıçası

Cenaze tanrıçası Nephthys İsis’in ikiz kardeşi, Set’in karısı ve ölüm tanrısı Anubis’in annesidir. Işık tanrıçası olarak da anılan şifa ve doğum tanrıçası kız kardeşi İsis’in aksine karanlık bir tanrıça olarak görülür. Adı “Evin Hanımı” anlamına gelen Nephthys genellikle kafasına ev takan bir kadın olarak temsil edilir. Ölülerin arkadaşı olması ve öbür dünyada onlarla ilgilenmesiyle tanınır. Osiris efsanesinde önemli bir karakterdi çünkü Osiris’e hayrandı ve onu baştan çıkarmak için kız kardeşi İsis’in kılığına büründü. Hatta oğlu Anubis’in babası Set değil, Osiris’tir. Osiris’in cesedinin yerini Set’e açıklamak üzere bir sır gibi tutan Nephthys daha sonra bu kararından vazgeçti ve Osiris’in ruhunu tekrar diriltmesi için cesedin yerini İsis’e söyledi.

Hathor – Annelik ve Doğurganlık Tanrıçası

Annelik ve doğurganlık tanrıçası Hathor, Mısır mitolojisinde ‘Çınar Ağacının Efendisi’ olarak da anılır. Sarhoşluğun, coşkunun ve şenliğin yanı sıra kadınların, doğumun ve aşkın hamisiydi. Aynı zamanda takdir ve şükran sembolü olarak bilinir. Cenneti yılan tanrısı Apep’ten korumanın yanı sıra, ruhların cennete ahiret yolculuğuna da yardımcı olur. Genellikle inek ya da inek başlı bir kadın olarak tasvir edilir.

Bastet – Kötülüğe Karşı Şehrin Koruyucusu

Ra’nın kızı olan Bastet, tılsımlarını taşıyanlar tarafından kötülük ve talihsizliğe karşı bir koruyucu olmasının yanı sıra kedilerin ve doğurganlığın tanrıçası olarak da saygı gördü. Öyle ki MÖ 525’te Persler, Mısır halkının Bastet’e olan bağlılığını kullanarak Pelusium Savaşı’nı kazandılar. Kalkanlarını Bastet’in tasvirleriyle donatan Pers askerleri bu savaşta öncü olarak da kedileri kullandı. Sonuç olarak Mısırlılar tanrılarını üzmek yerine bu önemli savaşı kaybettiler. DC Comics’in ‘Catwoman’ karakterine ilham olan Bastet ya bir kedi ya da kedi başlı bir kadın şeklinde resmedilir.

Thoth – Bilgelik, Bilgi ve Yazı Tanrısı

Antik Mısır’da bilgelik, bilgi ve hakikat tanrısı Thoth’un yazıyı icat ettiğine ve tanrıların yaptığı her şeyin kaydını tuttuğuna inanılıyordu. Kütüphanelerin ve yazıtların hamisi olan Thoth ayrıca zamanın efendisi ve yılların hesaplayıcısı olarak da biliniyordu. İnsanlığa yazılı kelimeyi bir hediye olarak verdiği için Thoth’a büyük saygı duyulurdu. Hakikat Salonu’nda kayıt tutmanın yanı sıra, bunu kalplerin tartılması sırasında da yaptı. Thoth’un tanrıça karşılığı ise bazen karısı bazen de kızı olarak anılan Seshat’tır. Yazı tanrısı Thoth, elinde yazı çubuğu taşıyan kelaynak başlı bir adam olarak tasvir edilir.

Ptah – Memphis Tanrısı

Mısır tanrısı Ptah, ilk hanedanlık döneminde (MÖ 3150-2613) Ptah-Nun veya Ptah-Naunet olarak da biliniyordu. Başkent Memphis’in koruyucu tanrısı olan Ptah gerçeğin hükümdarı ve tüm tanrıların babasıydı. Mısır’ın en eski tanrılarından biri olarak, sıklıkla güneş tanrısı Ra ile karıştırılır. Mumyalanmış bir versiyonunda ellerinde ankh ve djed sembollerinden oluşan bir asa vardır. Aynı zamanda şapkası da bulunan bu Mısır tanrısına her türden zanaatkar büyük saygı duyar.

Khonsu – Ay Tanrısı

Eski Mısır’da Ay ibadetinin vazgeçilmezi olan Khonsu, Sanskritçe’de gezgin anlamına gelmektedir. Babası Amon ve annesi Mut’la birlikte Teb triadının üçüncü üyesi kabul edilen bu ay tanrısı, Yeni Mısır Krallığı (MÖ 1570-1050) döneminde hastaları anında iyileştirme gibi şaşırtıcı güçleri sayesinde büyük hürmet gördü. Marvel evreninde bir süper kahraman olan Moon Knight karakteri Khonsu’dan ilham alınarak yaratılmıştır. Khonsu çeşitli kaynaklarda elinde kanca tutan ve başının üzerinde ay taşıyan bir mumya olarak resmedilir.

Khnum – Yaratılış Tanrısı

Nil Nehri’ndeki suyun ana kaynağı kabul edilen Khnum, çömlekçilerin ve seramikçilerin koruyucu tanrısı olarak bilinir. Aynı zamanda bereketi simgeleyen bu tanrının yukarı Mısır’ın bir bölgesi olan Nubia’dan geldiğine inanılır. İnsanları Nil Nehri çamurundan yaratan ve onlara hayat vermesi için Mısır tanrısı Ra’ya emanet eden Khnum’dur. Bu doğurganlık ve erkeklik tanrısı, kafasından boynuzları çıkmış bir koç olarak tasvir edilir.

Hapi – Nil ve Bereket Tanrısı

Nil Nehri’nin ve bereketin tanrısı olan Hapi, Eski Mısırlı çiftçilerin hasatlarını artıran Nil taşkınlarıyla ilişkilendirilir. Hapi tipik olarak büyük bir göbeği ve büyük sarkık göğüsleri olan, peştamal ve takma sakal takan androjen bir figür olarak tasvir edilir. Bu nedenle Antik Mısır mitolojisi için hem doğurganlığı hem de refahı temsil eder.

Sobek – Timsahların Efendisi ve Nil’in Yaratıcısı

Timsah tanrısı ve bataklıkların hükümdarı Sobek’in tıp ile bağları olduğuna ve böylece ani ölümü getirdiğine inanılır. Antik Mısır mitolojisinde önemli bir tanrı olan Sobek aynı zamanda bereket ve doğumla da bağlantılıdır. İnanışa göre Nil Nehri Sobek’in terinin damlaması sonucunda oluşur ve böylece Nil’in Yaratıcısı olarak hürmet görür. Kontrolün tamamen kendisinde olduğu Sobek-Ra adındaki mitolojik bir dağda yaşadığına inanılır. Unvanından da anlaşılacağı üzere Sobek timsah başlı bir erkek şeklinde resmedilir.

Antik Sırları Anlamak: Mısır Mitoloji Filmleri

Mısır tanrı ve tanrıçalarının gerçeküstü hikayelerini zihninizde canlandırmakta zorlanabilirsiniz. Neyse ki hem bugünün dünyasını hem de bu antik uygarlığın gerçeklerini anlamaya yardımcı olan birbirinden güzel Mısır mitolojisi filmleri var.

Mısır mitolojisi hakkında mutlaka izlemeniz gereken filmler şu şekilde:

Mısır Tanrıları (Gods of Egypt) – 2016
Kleopatra (Cleopatra) – 1963
Mumya (The Mummy) – 1999
Mumya (The Mummy) – 2017
On Emir (The Ten Commandments) – 1956
Mısır Prensi (The Prince of Egypt) – 1998
Exodus: Tanrılar ve Krallar (Exodus: Gods and Kings) – 2014
Piramit’in Laneti (The Pyramid) – 2014
Tutankamon’un Laneti (The Curse of King Tut’s Tomb) – 2006
Kadın Tuzağı (Immortal) – 2004

Özetle Antik Mısır tanrıları hakkında söylenecek çok şey, izlenecek çok film ve okunacak çok kitap var. Her biri benzersiz bir isme, kişilik ve niteliklere sahipti. Tanrı ve tanrıçalar farklı türde giysiler giyiyor, farklı nesnelere saygı duyuyor, kendi etki alanlarına hükmediyor ve olaylara son derece özgün tepkiler veriyordu. Her tanrı insan yaşamının farklı bir gerçeği üzerinde uzmanlaşmasına rağmen, çoğu zaman birbirleriyle bağlantılıydılar.