Bebekler Ne Zaman Konuşur?

Bebeğinizin ne zaman nihayet “anne” ya da “baba” diyeceğini mi merak ediyorsunuz? Yalnız değilsiniz. Emin olun ki her anne-baba, bebekleri belli bir yaşa geldiğinde ve anlamsız sesler çıkarmaya başladığında “Bebeğim ne zaman konuşacak?” diye meraklanmaya başlar. Bebekler ne zaman konuşur, bebeğinizin konuşmaya başlayacağına dair ilk işaretler nelerdir ve bebeğiniz konuşmaya başladıktan sonra nelere dikkat etmeniz gerekir, hepsi bu yazıda.

Şu gerçeği kabul edelim: Şimdiye kadar bebeğinizin tek gerçek iletişim yöntemi ağlamaktı; üstelik sık sık ve yüksek sesle. Fakat bebekler ne zaman konuşur sorusunun cevabını aramaya başladıysanız, bu iletişim yönteminin artık modasının geçmeye başlayacağını ve bebeğinizin yeni iletişim yolları bulacağını hissediyorsunuz demektir. Dil gelişimi konusunda ilk adımlarını atmaya başlayacak olan bebeğiniz, kendisini ağlama, bağırma ve çığırma seansları yerine kelimelerle ifade etmeye geçecektir. Elbette her bebeğin yürümeye başlamadan önce emeklemesi gerektiği gibi, konuşmaya başlamadan önce biraz gevelemesi ve saçmalaması gerekir :)

Bebek Konuşması Gelişimi Nasıl Olur?

Bebekler ne zaman konuşur sorusundan daha da önemli olan bir konu var ki, o da bebeğinizin konuşmaya başlamadan önce ne tür iletişim geliştirme aşamalarından geçeceğidir. Bebeklerde konuşma gelişimi dil gelişimi, sosyal gelişim ve zihinsel gelişim olarak üçe ayrılır. Bebeğiniz size göre gevelerken aslında bu süreçte ağzında çıkan saçmalıklar, bi sonraki aşamada kelimelere dönüşmek üzere üretilmektedir. Bu gevezelikler aynı zamanda onun zihinsel gelişimine de bir işaret niteliği taşır; zira sesleri ezberlerken ve onları tekrar ederken ne söylemek istediği ile ilgili zaman harcar. Ne istediğini ve neye ihtiyaç duyduğunu ifade etmek için etken ya da edilgen yapılar kullandıkça, zihinsel gelişimine katkı sağlamış olur.

Elbette bebek konuşma eğitiminde işin bir de sosyal tarafı vardır. Bebeğiniz ilk kelimesini sarf etmeden uzun zaman önce bile dil ve sosyalleşmenin temel kurallarını öğrenmiş olur. Çıkardığı seslere verdiğiniz reaksiyonlardan ve diğer iletişim partnerlerinizle gerçekleştirdiğiniz sohbetlerden ders çıkartarak sosyal bir iletişimin ne anlama geldiğini kavrayabilmektedir. Bebekler bir dil öğrenmeye doğuştan programlanmıştır, bu yüzden de etrafında sözlü olarak iletişim kuranları gözlemlemeye karşı doğal bir içgüdüleri bulunur.

Her şeyden önce belirtmekte fayda vardır ki bebeğiniz aylarca sustuktan sonra bir anda altının değiştirilmesi istediğini söylemeyecektir; bu yüzden bebekler ne zaman konuşur konusunda beklentilerinizi ayarlamanız gerekecektir. Bebek konuşması uzun bir süreçtir ve “aa”lar, “ooo”lar ile başlar”, “ver”ler, “gel”ler ile devam eder, ardından da “Anneciğim seni çok seviyorum”lara evrimleşir.

Bebeğinizin sözlü iletişim yetenekleri, ses mekanizması olgunlaştıkça ve çevresindeki ortama giderek daha fazla uyum sağladıkça ilerleme gösterir. Sadece sesli harflerden oluşan aa’lama ve oo’lama iletişimi, 4 aylıktan itibaren baş gösterir. Bununla birlikte sadece dudakların bir araya getirilmesi ile oluştuğu için oldukça kolay olan p, m ve b ses harfleri de zamanla bu iletişimin bir parçası haline gelir.

Bebeğiniz dudaklarını ve dilini kullanma konusunda tecrübe kazandıkça – ki bu takriben 6. ya da 7. aya tekabül ediyor – gevelemeleri biraz daha anlaşılır hale gelir. Bildiği birkaç sesli ve sessiz harfi bir araya getirmeye başlayacak olan bebeğiniz, “ma”, “pa”, “ba”, “ti, “bi”, “pi” gibi sesler ile tanışacaktır. Her ne kadar size ilk bakışta hala geveleme gibi gelse de, 7. ayından sonra bebeğinizin çıkardığı seslere özellikle dikkat ederseniz, vurgularında ve ses perdesindeki değişimin farkına varabilirsiniz.

Bebeğinizin konuşmaya başlayacağına dair bir diğer işaret de herhangi bir şey söyledikten sonra adeta cevap bekliyormuşçasına durması olacaktır. Şimdiye kadar bebeğiniz, iletişimin çift taraflı ve sürekli gitgelli bir süreç olduğunu, tek kişinin anlamsızca konuşmasından ibaret olmadığını kavramış olacaktır, bu yüzden de bu tip anları yakalamanız ve ona olabildiğince cevap vermeniz de iletişim gelişimi için faydalı bir nüanstır.

Asıl soru şu: Gerçek anlamda bebekler ne zaman konuşmaya başlar? Bebeğinizin ilk bir yılının sonuna doğru artık dizi dizi gevelemeler ve bir sesli, bir sessiz harften oluşan anlamsız hecelemeler sona erecektir. Konuşurken vurgu, ritim ve intonasyon gibi kavramlar, çocuğunuzun konuşma rutinine girecek ve öğrendiği ilk kelime jargonlarından oluşan bir konuşma bütünü başlayacaktır. Çocuğunuzun ilk doğum gününü kutlarken büyük bir ihtimalle “anne”, “baba”, “kitap”, “top”, “araba”, “merhaba” gibi kelimeleri seçici bir şekilde söyleyebilecek hale gelmiş olacaktır.

Bebek konuşması ile ilgili en çok merak edilen bir diğer soru da kız ya da erkek bebekler ne zaman konuşur oluyor. Kız bebeklerin erkek bebeklere kıyasla daha erken konuşmaya başladığını söylemek gerek, zira kadınlar anatomik olarak her alanda erkeklerden bir tık daha erken olgunlaşırlar. Bununla birlikte cinsiyetten bağımsız olarak her bebeğin, başta konuşma olmak üzere, gelişim konusunda kendine has bir grafiği olduğunu da unutmamak lazım.

Bebeğimin Konuşmasına Nasıl Yardımcı Olabilirim?

Elbette sizin de bir ebeveyn olarak bebeğinizin konuşmasının daha etkili gelişmesi için uygulayabileceğiniz bebek konuşma egzersizleri de yok değil. Özellikle ilk hecelerini sarf ettiği 6 aylık dönemden itibaren bu egzersizleri uygulayarak bebeğinizi kelimelerin efendisi haline getirebilirsiniz:

Bebeğinizle konuşarak bir sohbet etkileşimi kurun.
Bir şey söyledikten sonra durup bekleyin, söylediklerinizi hazmetmesine ve “cevap vermesine” müsaade edin.
Konuşurken farklı tonlamalar ve heceler kullanarak sizi taklit etmesini, böylece yeni sesler öğrenmesini sağlayın.
Bebeğinizin gevelemesini ona açıklamaya çalışır. Örneğin “ma ma ba ma” diye gevelediği bir anda “Biberonunu mu arıyorsun, biberonun nereye gitti?” deyin.

Yapılan araştırmalar, bir bebeğe sarf edilen kelime sayısının bebek konuşma yaşını ve gelişimini pozitif anlamda etkilediğini gösteriyor. Bu yüzden de bebeğiniz ile konuşurken, ona kitap okurken ya da şarkı söylerken doğru kelimeleri seçmek çok önemli.

Bunlara Dikkat!

Şunu unutmamak gerekir ki her çocuk birbirinden farklıdır ve farklı anlarda, farklı gelişim yeteneklerine sahiptir. Bebeğinizin mırıldanmaları devam ettikçe ve sizinle iletişim kurdukça her şey yolundadır demektir. Öte yandan eğer konuşması ya da dil gelişimi herhangi bir anda durursa ya da geriye gitmeye başlarsa, bir uzman görüşü almakta fayda vardır. Özellikle dikkate almanız gereken işaretler şunlardır:

Jest ya da mimik yapmaması
Sizinle göz kontağı kurmaması
İlgili eğitici oyuncaklara tepki vermemesi
Gevelememesi ve hiçbir şekilde ses çıkarmaması
15 aylık olana kadar hiçbir kelime sarf etmemesi

Bu gibi durumlarda alanında uzman bir pedagog ya da bir konuşma patoloğu ile görüşmenizde yarar olacaktır. Bebeğinize ne kadar erken yardım sağlarsanız, sorun her ne ise onu aşmanız o kadar kolay olacaktır. Unutmayın; asıl meraklanmanız gereken konu bebekler ne zaman konuşur değil, bebeğimin doğru iletişim kurabilmesi için ne yapmalıyım olmalıdır.